Κύριε πρόεδρε,
κυρίες και κύριοι
συνάδελφοι,
Είναι σε όλους γνωστό
ότι τα μεγάλα οδικά και άλλα δημόσια
αναπτυξιακά έργα δίνουν ώθηση
στην εμπορική, εργατική, τουριστική και
οικονομική δραστηριότητα μιας περιοχής.
Αναβαθμίζουν και εκσυγχρονίζουν την υποδομή μιας χώρας.
Όλα τα αναπτυγμένα
κράτη, αναγνωρίζοντας τη σημασία των
βασικών έργων υποδομής, επιδιώκουν το σχεδιασμό μέτρων για συνεχή βελτίωση και
αναβάθμιση του συστήματος παραγωγής, που
μεταφράζεται σε επιτάχυνση της διαδικασίας
μελέτης , ανάθεσης και κατασκευής δημοσίων έργων.
Δυστυχώς στην Κύπρο
είναι σύνηθες το φαινόμενο κατά την παραγωγή πάσης φύσεως και μεγέθους δημοσίων
έργων να εμφανίζονται αποκλίσεις τόσο στο κόστος εκτέλεσης όσο και στον χρόνο υλοποίησης τους.
Οι υπερβάσεις και οι καθυστερήσεις αποτελούν τη μεγαλύτερη πληγή του συστήματος παραγωγής
έργων. Λόγω των χρονοβόρων διαδικασιών που ακολουθούνται από τον σχεδιασμό
μέχρι την κατασκευή, εμφανίζονται μεταβολές στο κόστος και πολύ περισσότερο στα
δεδομένα που εν τω μεταξύ διαμορφώνονται.
Έτσι διαπιστώνουμε πως
τα έργα αυτά δεν εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο είχαν προγραμματιστεί και
δεν ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες που επέρχονται.
Τα παραδείγματα πολλά
και σχεδόν καθημερινά. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Να αρχίσουμε με τα του οίκου μας;
Νέο κτήριο
της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Οι διεργασίες για την
ανέγερση του νέου κτηρίου της Βουλής των Αντιπροσώπων άρχισαν τον Ιούλιο του
1993 με σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Τον Ιούνιο του 1994
προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός
και το Μάιο του 1995 έγινε η συμφωνία για ανάθεση υπηρεσιών σε
αρχιτεκτονικό γραφείο. Το 1996 άρχισαν οι δειγματοληπτικές ανασκαφές στο χώρο
ανέγερσης του κτιρίου ( στο χώρο της παλιάς ΠΑΣΥΔΥ) οι οποίες έφεραν στο φως
αρχαιολογικά ευρήματα. Οι παρατηρήσεις του εμπειρογνώμονα της UNESCO, για
προστασία και ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων, είχαν σαν αποτέλεσμα την ανακύκλωση θεμάτων,
όπως η ικανοποιητική ή όχι επάρκεια του επιλεγέντα χώρου. Τον Απρίλιο
του 2006 επανέρχεται το θέμα στην επικαιρότητα σαν άμεσης προτεραιότητας, και
αποφασίζεται η ανέγερση του νέου κτηρίου της Βουλής, με στόχο να είναι έτοιμο
πριν την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. από την Κύπρο, τον
Ιούλιο του 2012. Η νέα επανεκτίμηση του κόστους, από 40
εκ. Ευρώ που ήταν το αρχικό,
υπολογίστηκε στα 100 εκ. Ευρώ συν Φ.Π.Α.
Μάλιστα αποφασίστηκε
τότε πως θα προχωρούσε το έργο με τη
μέθοδο «Μελέτη-Κατασκευή»για αποφυγή άλλων καθυστερήσεων.
Δυστυχώς οι χρονοβόρες
διαδικασίες, καθώς και η οικονομική κρίση, που εν τω μεταξύ ακολούθησε,
προκάλεσαν την επ’ αόριστο αναστολή του έργου. Απ’ ότι φαίνεται, όχι μόνο σ’
αυτή την προεδρία, αλλά ούτε και κατά την ανάληψη της επόμενης προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε.
από την Κύπρο θα έχουμε νέο κτήριο της Βουλής.
Γενικό
Νοσοκομείο Λευκωσίας.
Το 1997 η τότε Κυβέρνηση υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 37 εκ. λιρών για ανέγερση του νέου Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας.
Το έργο ολοκληρώθηκε στις 30 Μαρτίου του 2007.
Το 1997 η τότε Κυβέρνηση υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 37 εκ. λιρών για ανέγερση του νέου Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας.
Το έργο ολοκληρώθηκε στις 30 Μαρτίου του 2007.
Οι εργοληπτικές
εταιρείες στις οποίες ανατέθηκε η
σύμβαση αποζημιώθηκαν ήδη με 60 εκ και διεκδικούν δικαστικά άλλα 60 εκ λίρες,
για τις επιπλέον εργασίες που πραγματοποίησαν.
Δηλαδή το ολικό κόστος
για τη δαπάνη ανέγερσης και εξοπλισμού του Νοσοκομείου μπορεί να εκτοξευθεί από
τα 37εκ που είχε συμφωνηθεί μέχρι και 120 εκ λίρες.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος
είχε χαρακτηρίσει το έργο για το νέο γενικό νοσοκομείο Λευκωσίας ως «το
μεγαλύτερο σκάνδαλο της σύγχρονης ιστορίας της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Αυτοκινητόδρομος
Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς.
Ένας δρόμος με τη δική του ιστορία. Η προώθηση του έργου ανατέθηκε σε
καθοδηγητική Επιτροπή το Δεκέμβριο του 2003. Η υποβολή προσφορών έγινε τον
Ιούλιο του 2007 και η ολοκλήρωση της αξιολόγησής τον Ιανουάριο του 2008.
Μετά την απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών, το Γενάρη του 2008, να επιλέξει
τον προτιμητέο προσφοροδότη και την
απόφαση της διαχειριστικής επιτροπής να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις για υπογραφή της σύμβασης προώθησης του έργου,
μπλέξαμε στις δαιδαλώδεις διαδικασίες των
ιεραρχικών προσφυγών στην Αναθεωρητική Αρχή προσφορών, για προβλήματα
που προέκυψαν αναφορικά με την οικονομική πτυχή του έργου. Πόσοι υπουργοί ή
καλύτερα πόσες κυβερνήσεις πρέπει να περάσουν για την προώθηση αυτού του έργου;
Κανείς δεν γνωρίζει το τέλος αυτής της
ιστορίας.
Μαρίνα της Πάφου
Ένα έργο, το κόστος του οποίου υπολογίστηκε σε 180-200 εκ. Ευρώ. Οι
ενδιαφερόμενοι προσφοροδότες υπέβαλαν τις προσφορές τους τον Ιούνιο του 2007 και μετά την αξιολόγηση των Τεχνικών και
Οικονομικών φακέλων αποφασίστηκε η ανάθεση εκτέλεσης του έργου τον Ιούνιο του
2008.
Μετά την απόφαση αυτή κατατέθηκε ιεραρχική προσφυγή ενώπιον της
Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών και ακολούθως προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Τέσσερα χρόνια μετά, σε μια περίοδο που επιβάλλεται η προώθηση αναπτυξιακής
πολιτικής, ακόμη ένα σημαντικό έργο, αγαπητοί
συνάδελφοι, παραμένει στάσιμο.
Η υλοποίηση σημαντικών αναπτυξιακών έργων παραμένει αδικαιολόγητα στάσιμη.
Όλα αυτά τα παραδείγματα, καθώς και αρκετά άλλα πρέπει να μας προβληματίσουν
πολύ σοβαρά.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Το πρόβλημα δεν επικεντρώνεται μόνο στα αναπτυξιακά έργα υποδομής.
Εγκληματική καθυστέρηση παρατηρείται και στην εισαγωγή και εγκατάσταση των
απαραίτητων συστημάτων σε ουσιώδεις υπηρεσίες και τμήματα.
LEFCO
Προμήθεια και εγκατάσταση του εξοπλισμού για το Νέο Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων
Περιοχής Λευκωσίας (έργο LEFCO)
Το συμβόλαιο για την προμήθεια και εγκατάσταση του πιο πάνω εξοπλισμού
υπογράφηκε το 2003 και σύμφωνα με αυτό ο εξοπλισμός θα έπρεπε να εγκατασταθεί
μέχρι τον Αύγουστο 2005.
Καθορίστηκαν αναθεωρημένα χρονοδιαγράμματα, η παράδοση του έργου
μετατέθηκε αρκετές φορές. Κατά τους εργοστασιακούς ελέγχους
αποδοχής που έγιναν το 2005, 2006, 2007, 2009, 2010 και
2011 παρουσιάστηκαν πολλά τεχνικά προβλήματα. Η παραλαβή του εξοπλισμού
από την εταιρεία SELEX SI δεν κατέστη εφικτή ούτε στην καταληκτική ημερομηνία,
για τελικό επανέλεγχο, με αποτέλεσμα πριν λίγες μέρες να καταγγελθεί το
συμβόλαιο, με στόχο σύντομα να εγκατασταθεί ένα νέο σύστημα. Σε ποιες νέες
περιπέτειες θα εμπλακούμε και πάλι, κανείς δεν το γνωρίζει.
Σύστημα φωτοεπισήμανσης.
Στις 18 Σεπτεμβρίου
2006 εγκαταστάθηκε το σύστημα φωτοεπισήμανσης με σκοπό την καλλιέργεια οδικής
συνείδησης και περισσότερης ασφάλειας όσων χρησιμοποιούν το οδικό δίκτυο. Το
σύστημα λειτούργησε πιλοτικά για ένα χρόνο με 33 κάμερες τοποθετημένες σε
διάφορες περιοχές της Κύπρου.
Στις 21 Σεπτεμβρίου 2007 καταγγέλθηκε το συμβόλαιο με την προμηθεύτρια
εταιρεία και τερματίστηκε η λειτουργία των συσκευών φωτοεπισήμανσης . Το
αρμόδιο υπουργείο διαβεβαίωνε πως, χωρίς χρονοτριβή, προκηρύσσεται νέος
διαγωνισμός για προμήθεια άλλου συστήματος ( με 300 κάμερες σε πλήρη εξάπλωση) με στόχο σ’ ένα χρόνο να
εγκατασταθεί.
Πέντε χρόνια μετά η διαδικασία παραμένει μπλοκαρισμένη στις χρονοβόρες
διαδικασίες των προσφυγών στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών και στα Δικαστήρια.
Η εγκατάσταση του συστήματος Φώτο-επισήμανσης, που στην πιλοτική του εφαρμογή
πέτυχε σημαντική μείωση των τροχαίων δυστυχημάτων, δεν θα λειτουργήσει ούτε το
2012. Κάνεις σήμερα δεν μπορεί να εκτιμήσει πια θα είναι η εξέλιξη.
Κύριε πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η διαδικασία παραγωγής των δημοσίων έργων πρέπει να απλουστευθεί να
εκσυγχρονιστεί και να κωδικοποιηθεί ώστε να μην διαμορφώνονται συνθήκες
σύγχυσης, καθυστερήσεων και αναποτελεσματικότητας με τεράστιες συνέπειες στην
εθνική οικονομία. Η εκτελεστική εξουσία οφείλει να αναλάβει, να επεξεργαστεί
και να προτείνει ρυθμίσεις, μέτρα και διαδικασίες για περιστολή αυτών των
υπερβάσεων, και η νομοθετική εξουσία, να
προχωρήσει στη θεσμοθέτηση ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Το κράτος, για να μπορέσει να ανταποκριθεί έγκαιρα στις συνεχώς αυξανόμενες
ανάγκες της κοινωνίας σε έργα υποδομής, απαιτείται να προωθεί μέτρα για εξυγίανση των
διαδικασιών.
- Να ανασυγκροτήσει και να εκσυγχρονίσει τις δημόσιες υπηρεσίες που έχουν
την ευθύνη της μελέτης, επίβλεψης και του ελέγχου κατασκευής των δημοσίων
έργων.
- Να ασκήσει το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων αποφασιστικά το πρωταγωνιστικό του ρόλο σε
όλες τις φάσεις παραγωγής δημοσίων έργων.
- Να δημιουργήσει όργανο καθοδήγησης που θα παρακολουθεί θα συντονίζει και
θα εισηγείται ρυθμίσεις όπου
παρατηρούνται νοσηρά φαινόμενα.
- Να σχεδιάζει μέτρα συνεχούς βελτίωσης του συστήματος παραγωγής δημοσίων
έργων.
- Να κωδικοποιήσει τα συστήματα ανάθεσης δημοσίων έργων και την επιλογή
των προσφορότερων, ανάλογα με την φύση του έργου.
- Να θεσμοθετήσει την ευθύνη του μελετητή-επιβλέποντα για την τήρηση του
προϋπολογισμού του έργου και των χρονοδιαγραμμάτων σε πακέτα υπηρεσιών που
περιλαμβάνεται μελέτη-επίβλεψη.
- Να προετοιμάσει την εγκατάσταση ενός πλήρους συστήματος διασφάλισης του
ελέγχου της ποιότητας των κατασκευών, και την εισαγωγή του θεσμού της ασφάλισης
της κατασκευής και της επαγγελματικής
ευθύνης στα δημόσια έργα.
- Να εισηγείται και να
παρουσιάζει βήμα προς βήμα τις διαδικασίες παραγωγής ενός έργου και τις
εναλλακτικές επιλογές υλοποίησης του.
- Να συγκεντρώνει ,να επεξεργάζεται και να αξιολογεί το κάθε είδους
στοιχείο που συνδέεται με την κατασκευαστική δραστηριότητα.
Παράλληλα επιβάλλεται να εισαχθούν μέτρα για υποβοήθηση και επίσπευση της
αδειοδότησης των μεγάλων και εμπλουτιστικών έργων του ιδιωτικού τομέα, όπως:
-Ανάθεση στον CIPA το μοντέλο <one stop shop>, ώστε να
λειτουργεί ως συντονιστικός φορέας για μεγάλες επενδύσεις στην Κύπρο,
συμπεριλαμβανομένων των αναπτυξιακών τουριστικών υποδομών μεικτής χρήσης. Να του
εκχωρηθούν οι ανάλογες και ξεκάθαρες εξουσίες ώστε να είναι αποτελεσματικός.
-Παροχή χρηματοπιστωτικών, φορολογικών κινήτρων για την υλοποίηση νέων
εμπλουτιστικών έργων και έργων που περιλαμβάνουν την παροχή επιθυμητών
υπηρεσιών καθώς και την αναβάθμιση και ποιοτική διαφοροποίηση υφιστάμενων
έργων.
-Απλοποίηση, τροποποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των μεγάλων σύνθετων
έργων του ιδιωτικού τομέα, που δεν εμπίπτουν
στις πρόνοιες των Τοπικών Σχεδίων και της Δήλωσης Πολιτικής.
Κύριε πρόεδρε,
Η μηχανογράφηση και η απλοποίηση των διαδικασιών και ο εκσυγχρονισμός των
συστημάτων λειτουργίας των διαφόρων υπηρεσιών πρέπει να προχωρήσει.
Η ταχύτατοι ρυθμοί ανάπτυξης της προηγούμενης δεκαετίας βρήκαν
απροετοίμαστες τις κυβερνητικές υπηρεσίες, κυρίως το Τμήμα Πολεοδομίας, και το
Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, με αποτέλεσμα οι μηχανισμοί λειτουργίας να
αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα και τις δυσκολίες που παρουσιάζονται
και να ανταποκριθούν έγκαιρα στην γρήγορη προώθηση μεγάλων αναπτυξιακών είτε του
ιδιωτικού είτε του δημόσιου τομέα.
Τι παρατηρείται σήμερα;
Σε αντίθεση με τις υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη για είσπραξη φόρων
(Φ.Π.Α, Φόρος Εισοδήματος) και είναι πλήρως στελεχωμένες και μηχανογραφημένες,
και σε χρόνο ρεκόρ ενημερώνουν τον
πολίτη για το ποσό της οφειλής του μαζί με τις επιπρόσθετες επιβαρύνσεις, στις υπηρεσίες
που ο πολίτης απευθύνεται για προώθηση μιας αίτησης του, παραπέμπεται από λειτουργό σε λειτουργό, από
γραφείο σε γραφείο και από βδομάδα σε βδομάδα.
Ορθά λέγεται πως ένας πολίτης, ένας επιχειρηματίας σπαταλάει το 50% του
χρόνου εργασίας του στα διάφορα τμήματα
και υπηρεσίες στην προσπάθεια του να εξυπηρετηθεί.
Και είναι γεγονός. Οι μεγάλες καθυστερήσεις και οι γνωστές «ουρές» που
συνδέονται με αυτές αποτελούν ιδανικό πεδίο για τη δημιουργία εστιών δυνητικής
διαφθοράς.
Στις προτεραιότητες της κυβέρνησης επιβάλλεται πλέον να τεθούν τα μεγάλα προβλήματα των πολιτών, όπως οι
σχέσεις τους με το κράτος και η καθημερινή τους πάλη με το τέρας της
γραφειοκρατίας. Η ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών θα προέλθει
μέσα από μια ριζική αλλαγή των μεθόδων οργάνωσης και λειτουργίας των υπηρεσιών
του δημοσίου.
Eνίσχυση των Kέντρων Eξυπηρέτησης Πολιτών, με παράλληλη δημιουργία Kέντρων
Oλοκληρωμένων Συναλλαγών, ιδίως στις μεγάλες επενδύσεις και σε νευραλγικές
υπηρεσίες, ώστε «οι συναλλαγές της διοίκησης να γίνονται με τρόπο, ο οποίος να
μην αφήνει τον πολίτη σε μεγάλη αναμονή».
Κατάργηση των πολλών υπογραφών και εισαγωγή
ηλεκτρονικής υπογραφής στα δημόσια έγγραφα και καταβολή υψηλών
προστίμων, ως αποζημίωση στον πολίτη που ταλαιπωρείται, είναι ορισμένες από τις
νομοθετικές ρυθμίσεις που πρέπει να εισαχθούν στην κατεύθυνση ανασυγκρότησης
και «επανίδρυσης» του κράτους.
Οι υπηρεσίες του κράτους έχουν ανάγκη από μια σύγχρονη διοίκηση που να
διαμορφώνει αυστηρά πλαίσια λειτουργίας και τις συνθήκες εκείνες, που να
διασφαλίζουν έγκαιρη ανταπόκριση σε αιτήματα πολιτών. Ο πολίτης να αποκτά
δυνατότητα εντός σύντομου χρονικού διαστήματος να μπορεί να επικοινωνήσει με
τον λειτουργό που χειρίζεται την υπόθεσή του και να λαμβάνει συγκεκριμένη
προθεσμία εντός της οποίας θα διεκπεραιώνεται το αίτημά του.
Από τις σημαντικές παρεμβάσεις θεωρείται και η δυνατότητα κατάργησης
δικαιολογητικών, όταν αυτά έχουν κατατεθεί σε άλλη υπηρεσία του δημοσίου.
Εισαγωγή της
«τηλεδιάσκεψης» ως μέσο επικοινωνίας των δημοσίων υπηρεσιών, με στόχο, κατόπιν
ολοκλήρωσης της μηχανογράφησης τους, να κοινοποιούνται όλα τα δημόσια έγγραφα
ηλεκτρονικά.
Aπλουστεύση της
διαδικασίας συναλλαγής πολίτη και Υπηρεσιών, ώστε η αίτηση που υποβάλλεται να
μη φωτοτυπείται πλέον για να μεταβιβαστεί στα αρμόδια τμήματα, αλλά να
«μεταφέρεται» ηλεκτρονικά σε αυτά.
Υιοθέτηση της αρχής
της αστικής ευθύνης για όσους δημόσιους λειτουργούς, περιλαμβανομένων και
πολιτειακών αξιωματούχων, δεν συμμορφώνονται με ακυρωτικές και άλλες
τελεσίδικες αποφάσεις, ενώ οι υπηρεσίες να υποχρεώνονται στην αναγκαστική
εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, που έχουν τελεσιδικήσει.
Υποχρέωση της
διοίκησης να λειτουργεί ως μηχανισμός ελέγχου των διαδικασιών και της
νομιμότητας με την εισαγωγή ελέγχου δεικτών αποτελεσματικότητας, ποιότητας και
παραγωγικότητας κατά παρεχόμενο έργο και υπηρεσία.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Μόνο έτσι θα παταχθεί η γραφειοκρατία, θα βελτιωθεί η κατάσταση που
επικρατεί στο χώρο παραγωγής δημοσίων και μεγάλων εμπλουτιστικών έργων του
ιδιωτικού τομέα και θα καταπολεμηθούν φαινόμενα
που προκαλούν ανυπολόγιστη
ζημιά στη εθνική οικονομία.
Ευχαριστώ.
